سیگنال سیاسی از ایران به مقصد کرملین؛ جزایر سهگانه، شبهجزیره کریمه نیست /مماشات سوال برانگیز دولت رئیسی!
تاریخ انتشار: ۳ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۳۶۱۲۰۸
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، ششمین نشست مجمع همکاری کشورهای عربی و روسیه که روز چهارشنبه( ۲۹ آذرماه ۱۴۰۲) در مراکش و با حضور سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه و وزرای خارجه کشورهای عربی برگزار شد، با یک اقدام ضدایرانی روبرو بود. در بخشی از بیانیه پایانی این نشست، بر ارجاع پرونده جزایر سه گانه به محاکم بین المللی تاکید شده و از ایران خواسته شده بود به مذاکره بر سر این جزایر تن دهد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این بیانیه نه از آن جهت که کشورهای عربی منطقه پای آن را امضا کرده بودند، بلکه از جهت همراهی روس ها با این اقدام ضدایرانی اعراب با واکنش هایی در داخل ایران روبرو شد. آنچنان که علی اکبر ولایتی مشاور مقام رهبری از اولین چهره هایی بود که نسبت به این اقدام اعتراض کرد و گفت؛«برخی فشارهای سیاسی بر روسیه در شرایط پیچیده فعلی موجب می شود که برای به دست آوردن امتیازی کم ارزش و دست نایافتنی نیز به اعتبار خود لطمه وارد کند.»
محسن رضایی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز گلایه آمیز و همراه با کنایه توئیتی خطاب به مقامات روس زد و نوشت؛«مداخلات غیردوستانه روسیه در رابطه با تمامیت ارضی ایران نباید تکرار شود. جزایر سهگانه، شبهجزیره کریمه نیست.»
واکنش ها حتی به روزنامه کیهان هم رسید و این رسانه نیز که از حامیان همیشگی رابطه ایران و روسیه خاصه در دولت فعلی است، در سرمقاله ای با قلم حسین شریعتمداری تاکید کرد؛«این اقدام غیر از نفاق و دورویی در سیاست خارجی این کشور چه نام دیگری میتواند داشته باشد؟»
نکته عجیب اما آنجا بود که روزنامه ایران، رسانه دولت، با بی تفاوتی نسبت به این موضع گیری روس ها علیه ایران، بازهم به حمایت از روس ها پرداخت و نوشت؛« مسأله جزایر سهگانه ایرانی تنها بندی از بیانیه نشست بررسی راههای تقویت همکاری کشورهای عربی و روسیه بود. با این حال شیطنت جریان رسانهای ضدایرانی باعث شد برخی چهرههای سیاسی و... در راستای تکمیل پروژه غربگرایان، اصل روابط ضدتحریمی تهران-مسکو را مورد انتقاد و تخریب قرار دهند. پیش از این نیز در ابتدای امسال همین پروژه رسانهای از سوی غربگرایان داخلی تکرار شده بود.»
دولت رئیسی چرا مماشات می کند؟موضع گیری ها پیرامون همراهی روسیه با اعراب در ماجرای اختلاف بر سر جزایر سه گانه، به این نقطه ختم نشد و دولت رئیسی نیز همزمان نوک پیکان انتقادات قرار گرفت و موضع انفعالی و مماشات دولت مستقر در پاستور با رفتارهای گاه و بیگاه روس ها علیه ایران خاصه در ماجرای جزایر سه گانه، مورد نقد این طیف قرار گرفت.
حشمت الله فلاحت پیشه نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در اظهاراتی کنایه آمیز گفت؛ «وقتی همراهان رئیس جمهور ایران پله های کاخ کرملین را می شمردند،عوامل پوتین پیش نویش بیانیه ضد ایرانی جدیدی را در ابوظبی تهیه می کردند.»
سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در مصاحبه با خبرگزاری خبرآنلاین، با تأکید بر اینکه دولت سیزدهم باید جدی تر با مسکو برخورد کند، گفت:«باید تغییر جدی در سیاست خارجی کشور و روابط بینالملل صورت بگیرد که از این موقعیت خارج شویم و طرفهای مقابل احساس ضعف را در ما مشاهده نکنند.»
همچنین سیدحسین موسویان، دیپلمات سابق ایران با انتقاد تلویحی از حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین و طرفداران داخلی دولت پوتین اظهار کرد؛ «ایران هزینه سنگین حمایت از جنگ اوکراین را متحمل شد و اما مسکو از موضع اعراب در نقض تمامیت ارضی ایران دفاع کرد. در عین حال برخی هنوز معتقدند که روسیه «متحد استراتژیک» است!»
از میان پارلمان نشینان، فداحسین مالکی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با انتقاد از اینکه وزارت خارجه تاکنون اقدامی در پاسخ به این اقدام روسیه انجام نداده است، خطاب به حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه تصریح کرد: امیدواریم وی با شناختی که از روسها دارد تفهیم کند که چنین خطای راهبری انجام ندهند.
* اهم اظهارات سیاسیون درباره بیانیه روسیه و اعراب درباره جزایر سه گانه ایران را بخوانید:
اسم /سمت | اظهارات |
علی اکبر ولایتی/ مشاور مقام معظم رهبری | * باید تصریح و تاکید نمایم که جمهوری اسلامی ایران به عنوان صاحب اصلی جزایر سه گانه با دقت تحرکات بدخواهان منافع ملی و منطقه ای را رصد نموده و پاسخ لازم را خواهد داد و قطعیت این تعلق با چنین نشست های سست پایه خدشه دار نخواهد شد. *روابط استراتژیک و دوستانه ایران و روسیه به آسانی به دست نیامده است و در این خصوص میبایست منافع دوجانبه ای و منطقه ای در نظر گرفته شود و در شرایطی که روسیه در شرایط پیچیده بین المللی قرار دارد، اتخاذ بعضی از موضع گیری های وزارت خارجه روسیه باعث تاسف است، هر چند که برخی فشارهای سیاسی بر روسیه در شرایط پیچیده فعلی موجب می شود که برای به دست آوردن امتیازی کم ارزش و دست نایافتنی نیز به اعتبار خود لطمه وارد کند. |
محمدباقر قالیباف/ رئیس مجلس | *در برنامۀ هفتم، دولت به توسعهٔ شهرستان ابوموسی با محوریت جزایر ۳گانه در زمینههای مختلف بازرگانی، اقتصاد دریامحور، آموزش عالی، درمانی و...مکلف شده است. این پاسخ عملی ایران به امارات است که با جدیت دولت در اجرا، همگان بوموسایی متفاوت را بعنوان بخشی از سرزمین مادریمان خواهند دید. *روابط با روسیه بر اساس منافع ملی ایران و احترام متقابل تنظیم شده است. هرگونه ادعایی که قصد خدشه به تمامیت ارضی ایران را داشته باشد حتما خلاف این اصول است، از سوی ایران برخلاف این روابط ارزیابی شده و با پاسخ جدی مواجه خواهد شد. روسیه باید مراقب سوءاستفاده غرب از اشتباهاتش باشد. |
حسین امیرعبداللهیان/ وزیر امور خارجه ایران | *جمهوری اسلامی ایران هر ادعایی از سوی هر طرفی در این خصوص را کاملا مردود میداند. *احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها از اصول بنیادین در مناسبات کشورهاست و تهران در موضوع احترام به تمامیت ارضی و مباحث حاکمیتی ایران با هیچ طرفی تعارف ندارد. |
ناصر کنعانی/سخنگوی وزارت امور خارجه ایران | *جزایر ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک واقع در آبهای نیلگون خلیج فارس، تعلق ابدی به ایران داشته و جزء جداییناپذیر سرزمینی جمهوری اسلامی ایران است. |
محسن رضایی/ عضو مجمع تشخیص مصلحت | *بارها گفتهایم که جزایر سهگانه قابل مذاکره نیست. ادامه زیادهخواهی امارات به نفع آنها نیست و تبعات دارد. مداخلات غیردوستانه روسیه در رابطه با تمامیت ارضی ایران نباید تکرار شود. جزایر سهگانه، شبهجزیره کریمه نیست! |
محمدصدر/ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام | * دولت سیزدهم در رابطه با موضعگیری اخیر روسیه علیه ایران نیز دولت باید خیلی خیلی جدیتر با مسکو برخورد کند، دولت روسیه هم باید بابت موضعگیری اخیر خود معذرتخواهی کند و به مسکو تذکر داده شود که اگر این نوع رفتار که نشاندهنده زیرپا گذاشتن منافع ایران و جمهوری اسلامی ایران است، ادامه پیدا کند، حتماً برخورد جدی از طرف دولت ایران، رهبری ایران و جمهوری اسلامی ایران با روسیه خواهد شد. *اگر این رفتار مسکو ادامه پیدا کند سفیر روسیه باید از ایران اخراج شود و به آنها بگویند که ما در رابطه با تمامیت ارضی کشورمان با کسی شوخی ندارم. * باید تغییر جدی در سیاست خارجی کشور و روابط بینالملل صورت بگیرد که از این موقعیت خارج شویم، طرفهای مقابل احساس ضعف را در ما مشاهده نکنند، آن موقع به معنای واقعی میتوانیم از موضع انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ دفاع کنیم |
کاظم جلالی/سفیر ایران در روسیه | *انتظار ما این است که مسکو با توجه به روابط رو به رشد با جمهوری اسلامی ایران، اجازه ندهد دشمنان روابط دو کشور از چنین مواضع و فضاهایی سوء استفاده نمایند. |
حشمتالله فلاحت پیشه/ رئیس کمیسیون امنیت و سیاست خارجی مجلس دهم | *وقتی همراهان رئیس جمهور ایران پله های کاخ کرملین را می شمردند،عوامل پوتین پیش نویش بیانیه ضد ایرانی جدیدی را در ابوظبی تهیه می کردند.این نمونه تازه ساده لوحی در سیاست خارجی ایران است. |
سید احمد آوایی/عضو کمیسیون امنیت ملی | * دولت در تشخیص منافع ملی به اشتباه افتاده است، به عبارت دیگر بنده معتقد هستم که اصلاً نباید روسها را ملامت کرد چراکه اگر کشوری به فکر منافع ملی خود نباشد باید مور ملامت قرار بگیرد، روسها از ابتدا همین بودند و فکر نکنید که روسها عوض شدند. *در حال حاضر روسیه منافع ملی خود را در این میبیند که در هماهنگی با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس علیه ایران موضعگیری کند و احساس میکنند این اقدام به درآمد آنها کمک میکند چراکه روسها علاقه زیادی به دلار نفتی دارند تا جایی که علاقه اینها به دلار نفتی بیش از علاقه به ایران است. |
وحید جلال زاده/ رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس | *روسیه دفعه قبل گفته بود که نمیدانسته این موضوع برای افکار عمومی ایران و مسئولان اینقدر اهمیت دارد. دفعه قبل واکنش نمایندگان و مسئولان عالی جمهوری اسلامی ایران نسبت به این موضوع را دیدند پس این سری نمیتوانند بگویند که متوجه وجود این بند در قطعنامه انتهایی نشست در مراکش نشدهاند لذا بهترین اقدام از سوی جمهوری اسلامی ایران عمل متقابل در عرصه روابط بینالملل است. *موارد ادعای برخی کشورها با روسیه کم نیست و ما همیشه در این باره به سمت حقوق بینالملل بودیم. جمهوری اسلامی ایران باید عمل متقابل انجام دهد و ما این بار هیچ توجیهی را از دولت روسیه نمیپذیریم. |
مجتبی ذوالنوری/ نایب رئیس مجلس | *ایران آمادگی دارد تعدادی معلم تاریخ و جغرافیا برای آموزش روسها به روسیه اعزام کند که سطح اطلاعات آنها نسبت به تاریخ ایران و منطقه تقویت شده تا برای جلسات بعدی، حکام عرب هر انشای غلطی را به خورد آنان ندهند. *حکام عرب چشم طمعشان را از جزایر سه گانه همیشه ایرانی بردارند، چون خدنگ غیور مردان ایرانی هر چشم طمعی را کور خواهد کرد؛ پس خوب است از سرنوشت صدام عبرت بگیرند؛ خودشان هم میدانند که اگر همه حکام مدعی جزایر سهگانه را وزن کنند با یک لنگه پوتین صدام هم برابری ندارند. |
فداحسین مالکی/عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت داخلی مجلس | *تاریخ نشان داده روسها هرجایی که لازم باشد پشت ایران را خالی میکنند ما هم با روسها روابط راهبردی داریم ولی اینکه همه تخممرغها را در سبد روسها بگذاریم کار درستی نیست. * این بار اولی هم نیست که حکام حوزه خلیج فارس چنین تصمیماتی میگیرند، ما کار خودمان را انجام میدهیم دستمان پر است و از یک وجب از خاک جزایرمان چشمپوشی و عقبنشینی نخواهیم کرد. * گلایه ما هم از روسها همین است امیدواریم آقای امیرعبداللهیان با شناختی که از روسها دارند تفهیم کنند که چنین خطای راهبری انجام ندهند. |
ابراهیم رضایی/ عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس | *بر سر تمامیت ارضی مان با هیچ کس تعارف نداریم و جزایر سه گانه ما بخشی جدایی ناپذیر از خاک ایران بوده، هست و خواهد بود. *اگر بنا بر توصیه برای مذاکره باشد ما هم روسها را به مذاکره با ژاپن بر سر جزایر کوریل دعوت میکنیم! |
علی بمان اقبالی زارچ/ سفیر پیشین ایران در آلبانی و کارشناس مسائل اوراسیا | *موضع گیری روسیه درباره جزایر سه گانه ایران ناشی از عوامل متعددی است. وضعیت کشور روسیه و روابط آن با کشورهای عربی در سالهای اخیر با توجه به جنگ اوکراین از جمله عوامل مهمی است که به یک نقطه گریز برای مسکو برای رهایی از تحریم های غرب تبدیل شده است. ضمن اینکه روابط ایران و روسیه نیز همواره دشمنانی داشته که برای تحت تأثیر قرار دادن این روابط رو به رو رشد تلاش می کنند. *ماجرا به عدم شناخت روس ها از افکار عمومی در داخل ایران و حساسیت مردم ایران نسبت به جزایر سه گانه برمی گردد که بی شک بخش جدایی ناپذیر خاک ایران بوده و در آینده هم خواهد بود. |
ناصر نوبری/ سفیر ایران در شوروی سابق | * وقتی که ایران به همین منوال و انفعال در سیاست خود در قبال روس ها ادامه دهد، چرا پوتین سیاستش را در قبال تهران و منطقه به نفع بیشتر ایران تغییر دهد. سیاست فعلی ایران با سیاست روس ها در منطقه برای کرملین ناهمخوانی ندارد، بلکه اشتراکات مفید برای روس ها همراه دارد. در چنین شرایطی روس ها، ایران را کشوری آسان در دنبال روی از خود میبینند و لذا ضرورتی به تحرک بیشتر برای جذب آن ندارند. *اسب انفعالی ایران در قبال روس ها را دولت قبلی زین کرد و در دولت جدید هم به نام و به بهانه سیاست نگاه به شرق، روس ها توانستند به آسانی بتازند. وقتی با نابلدی تیم ایرانی و اعتماد به روس ها، اولیانوف روسی نقش محوری در مذاکرات احیای برجام پیدا کرد، مطمئن بودم که این مذاکرات به نتیجه نخواهد رسید. بنده روس ها را می شناسم آنها متخصص اینگونه عملیات پیچیده دیپلماتیک هستند. بدین ترتیب بود که متاسفانه ایران آن فرصت طلائی را از دست داد. تصور میکنم جای دارد که پوتین خصوصی به اولیانوف بابت موفقیتش مدال لیاقت داده باشد. |
سیدحسین موسویان/ دیپلمات سابق ایران | *روسیه مجددا از ادعای امارات و کشورهای عربی علیه تمامیت ارضی ایران حمایت کرد. ایران هزینه سنگین حمایت از جنگ اوکراین را متحمل شد و اما مسکو از موضع اعراب در نقض تمامیت ارضی ایران دفاع کرد. در عین حال برخی هنوز معتقدند که روسیه «متحد استراتژیک» است! |
یوسف مولایی/ وکیل دادگستری و استاد حقوق بینالملل | * روسیه در این نوع بیانیه اصلاً رعایت دوستی و روابط حسنه با ایران را نکرده و طرف اماراتیها را گرفته و به آنها یک پاداش میدهد برای اینکه احتمالاً امتیازاتی که میخواهد در جاهای دیگر بگیرد و از کیسه خلیفه دارد میبخشد. |
حسین شریعتمداری/ مدیرمسئول روزنامه کیهان | *آقای لاوروف یک سیاستمدار کهنهکار است و به خوبی از دهها سند غیرقابل انکار که مالکیت قطعی ایران بر جزایر یاد شده را ثابت میکند، باخبر است. سؤال این است که دولت روسیه با توجه به مالکیت قطعی ایران بر جزایر سهگانه، چرا و با چه انگیزهای بیانیه مجمع را امضا کرده است؟! این اقدام دولت روسیه غیر از نفاق و دورویی در سیاست خارجی این کشور چه نام دیگری میتواند داشته باشد؟! |
روزنامه ایران | *در حالی که مسأله جزایر سهگانه ایرانی تنها بندی از بیانیه نشست بررسی راههای تقویت همکاری کشورهای عربی و روسیه بود، رسانههای ضدانقلاب از جمله ایراناینترنشنال به دنبال القای این بودند که «جزایر سهگانه ایرانی» موضوع اصلی نشست اخیر مراکش بوده است! |
غلامعلی صفایی بوشهری/امام جمعه بوشهر | *با صدور این بیانیه مشخص شد این نشست، مجمع و بیانیه با برنامهریزی آمریکا انجام شده و موضعگیری روسیه در این زمینه مایه تأسف است. *(خطاب به کشورهای عربی) خودتان را بیش از این مفتضح نکنید چون شما رسوا هستید. به روسیه تذکر داده میشود که بهخاطر اندک امتیاز در مسیر غلط اقدام نکنید. |
منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: جزایر سه گانه ایران علی اکبر ولایتی روسیه محسن رضایی عضو مجمع تشخیص مصلحت جمهوری اسلامی ایران جزایر سه گانه ایران کمیسیون امنیت ملی تمامیت ارضی ایران سیاست خارجی کشورهای عربی جنگ اوکراین عضو کمیسیون دولت روسیه علیه ایران بین الملل منافع ملی موضع گیری روس ها روس ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۶۱۲۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
محمد رهبری، پژوهشگر شبکههای اجتماعی: گشت ارشاد بیشتر از حمله ایران به اسراییل مورد توجه قرار گرفت/ جامعه از زمان ماجرای مادر قمی به مسأله حجاب حساس شده/ در ایتا یک جزیره جدا از جامعه شکل گرفته است
به گزارش جماران؛ رویداد24 نوشت: شبکههای اجتماعی کمتر از یک دهه است که بدل به مهمترین سکوی بیان آزاد نظرات شهروندان تبدیل شدهاند. علیرغم فیلترینگ گسترده، روندهای این شبکهها هنوز شاخص مهمی برای فهم تحولات جامعه ایران است.
شبکههای اجتماعی، نمونه مهمی برای بررسی جامعهشناسیاند. این شبکها اثرات روانی بسیاری بر کاربران میگذارند که این تأثیرات در حوزه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و... بروز و ظهور دارد. از جمله در شبکههای اجتماعی داخلی که برخی مدعیاند با توجه به نظریه پژواک، مدیران این مجموعه از تاکتیک جامعهی همفکر برای القا نظریات خود و تزریق نگاه افراطی استفاده میکنند. در نمونه دیگر بررسی محتوایی و آماری رفتار کاربران در توییتر نیز نشان میدهد ک جامعه با وجود شرایط بحرانی جنگی، حساسیتهای اجتماعی و فرهنگی خود را از دست نداده و واکنشها نسبت به طرح نور، بسیار جدی است.
به جهت بررسی موضوع فوق، گفتگو کردیم با محمد رهبری، جامعهشناس و پژوهشگر شبکههای اجتماعی، که در ادامه مشروح آن را میخوانیم:
در یک نگاه کلی، فضای مجازی و شبکههای اجتماعی در چند ماه اخیر، از نظر محتوا، محدودیت و کاربران در چه وضعیتی قرار داشت؟
در چند ماه اخیر بحث انتخابات مجلس و تنش ایران و اسراییل را در پیش داشتیم که در فضای اجتماعی از جمله توییتر، جلب توجه کرده بود. در کنار آن بحث آقای صدیقی، طرح نور، ماجرای حجاب درمانگاه قم و بازگشت گشت ارشاد به خیابان نیز بسیار مطرح شده است. در هر کدام از این موضوعات، کاربران مختلفی مشارکت داشتند.
در انتخابات مجلس عمدتاً جریان اصولگرایی بیشترین فعالیت را داشتند، البته بخشی از کاربران اصلاحطلب نیز کار کردند. در موضوع مربوط به آقای صدیقی و مباحثی که راجع به ایشان و زمین ازگل مطرح شده بود نیز، اصولگرایان و اصلاحطلبان حضور پررنگتری داشتند.
در موضوع مربوط به تنش میان ایران و اسراییل، حجم بسیار زیادی از داده منتشر شد و بر اساس میزان واکنشها به آن، میتوان آن را یکی از مهمترین موضوعات یکسال اخیر تلقی کرد. تمام گروهها و جریانات سیاسی مخالف جمهوری اسلامی، اصلاح طلبان و منتقدین و اصولگرایان و جریان انقلابی با تنوع درونی این گروهها، به بحث تنش میان ایران و اسراییل پرداخته بودند. فقط در فاصله 24 ساعت ابتدایی پس از حمله ایران به اسراییل، حدود 1 میلیون توییت و ریتوییت به زبان فارسی منتشر شد که اهمیت این مسأله را نشان میدهد. به لحاظ محتوایی نیز تنوع داشتیم، از افتخار و شادمانی برای حمله به اسراییل تا انتقاد نسبت به این مسأله که توسط طیفهای مختلف منتشر شده بود.
طرح نور در فضای مجازی بازتاب بسیاری یافت، وسعت برخورد کاربران با این پدیده در شبکههای اجتماعی چگونه بود؟
نکته قابل توجه در چند ماه اخیر بحث برخوردها در زمینه حجاب است که از قبل عید و در جریان درمانگاه قم، قابل مشاهده شده که جامعه نسبت به آن حساس شده است و این را از واکنشهای عمومی به آن موضوع فهمید. به لحاظ تنوع هم تمام طیفهای سیاسی داخل و خارج به آن ماجرا توجه کرده بودند. بعد از عید با آغاز طرح نور این حساسیت به قدری اوج گرفت که بعد از حمله ایران به اسراییل و در روزهایی که پیشبینی میشد اسراییل به ایران پاسخ دهد، مسأله اصلی فضای توییتر، بازگشت گشت ارشاد به خیابان بود. بیشترین محتوایی که در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه پیش از پاسخ اسرائیل به ایران در فضای توئیتر مطرح بود، مسأله گشت ارشاد بود که بیشتر از اسراییل مورد توجه قرار گرفت.
نکته خیلی جالب در بررسی دادهها، حضور کاربران روزمرهنویس در واکنش به فعالیت دوباره گشتهای ارشاد است. این کاربران به ندرت در مسائل سیاسی ورود میکنند و عمدتا به مسائل خودشان میپردازند، اما در این ماجرا شاهد هستیم که این طیف نیز توییتهای زیادی داشتند. بعد از یکسال دوباره شاهد بازگشت حساسیتها نسبت به حجاب و سیاسیتر شدن کاربران روزمرهنویس به دنبال این مسأله هستیم.
آیا میتوان ادعا کرد که توییتر بر فضای سیاسی و فضای سیاسی بر توییتر اثر تعیینکننده میگذارد؟
توییتر و بهطور کلی شبکههای اجتماعی، به دلیل تغییر شکل روابط انسانی، تأثیرات عمیقی بر عرصههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، داشتهاند. از آنجایی که عمده روابط انسانی به فضای آنلاین منتقل شده، این امر بر روی مسائل سیاسی و اجتماعی نیز تأثیر خود را خواهد داشت.
یکی از این تأثیرات، قطبی شدن فضای عمومی است. شبکههای اجتماعی میتوانند باعث قطببندی در جامعه شوند. قطببندیها در جامعه ما در توییتر بازنمایی و تشدید میشود. محیط توییتر و سایر شبکههای اجتماعی امکاناتی را فراهم میکنند که اجتماعات همفکر در آنجا شکل بگیرد. کاربران، کسانیکه را که با آنها اختلاف دارند دنبال نمیکنند و در مواردی مسدود (بلاک) میکنند. این رفتارها در شبکههای اجتماعی باعث تشدید قطببندیها در جامعه میشود. از آنجاییکه بسیاری از کاربران توییتر، کنشگران سیاسی و مدنی هستند، قطببندیها را به فضای واقعی نیز میرسانند. در نتیجه ما شاهد شکلگیری چرخه قطببندی هستیم؛ به این شکل که قطببندی موجود در جامعه وارد شبکههای اجتماعی شده و آنجا تشدید میشود و کاربرانی که در عرصه عمومی اثر دارند، این قطببندی تشدید شده را به آن محیط نیز منتقل میکنند و در ننتیجه قطببندی به شکل تشدید شدهتر به جامعه بازمی گردد و مرتبا شاهد افزایش قطببندیهای سیاسی هستیم.
نظریه «اتاق پژواک» در شبکههای اجتماعی چگونه تعریف میشود و تا چه حد بر رفتار کاربران اثرگذار است؟
افراد عموماً ترجیح میدهند که در محیطی قرار بگیرند که همفکرانشان درآنجا حضور دارند و مواضع همدیگر را تأیید کنند. در نتیجه هر فردی که درون اجتماع افراد همفکر با خودش قرار گرفته، مرتبا انعکاس و پژواک صدای خود را از دیگر بخشهای شبکه (همان کاربران همفکر) میشنود. به همین خاطر به این پدیده، اتاق پژواک میگویند. این فضا باعث میشود افراد حس کنند که اکثریت هستند و در نتیجه خود را برحق میدانند. تمام اینها باعث میشود تحملشان نسبت به نظرات دیگر کمتر شود و عقیدههایشان محکمتر شود. وقتی چنین اتفاقی میافتد، شاهد تشدید قطببندیها هستیم. در محیطهای قطبی گرایش به دیدگاههای رادیکال بیشتر است و کاربران تمایل دارند به کسانی بپیوندند که مواضع رادیکالتری دارند.
این پدیده تا چه حد در شبکههای اجتماعی داخلی نظیر ایتا، دیده میشود؟
ابتدا باید بگویم که این امر تا حدی در شبکههای اجتماعی مختلف و پیامرسانها دیده میشود. در توییتر ممکن است اجتماع همفکر میان چندین گروه مختلف شکل میگیرد؛ اما آنچه در ایتا شاهد هستیم شکلگیری یک اتاق پژواک بزرگ و اجتماع افراد همفکر بزرگ در کل این شبکه هست. بنظر میرسد آنچه در خصوص کاربران فعال در ایتا مشاهده میشود، شکلگیری یک جزیره جدا از کل جامعه است چرا که دیدگاههای مختلف در آنجا مطرح نمیشود و همین امر باعث تشدید قطببندی سیاسی و در نتیجه افزایش رادیکالیسم میشود. در نتیجه احتمال اینکه کاربران فعال ایتا به مرور گرایش به مواضع افراطی پیدا کنند، بیشتر میشود.
مواضع افراطی برخی کاربران شبکههای اجتماعی داخل، مشخصاً در چه حوزههای بروز و ظهور دارد و مثال آن چیست؟
ما در ایتا میبینیم که درباره علم پزشکی عقاید خیلی خاصی جریان دارد؛ بحثهایی که درباره دلارزدایی مطرح میشود در ایتا خیلی جدی است. در حوزه سیاسی نیز همینطور است و برخی تحلیلگران، نتیجه انتخابات مجلس در تهران را نتیجه رأی کاربران ایتایی میدانند که به جریانی خاص رای دادند.
راهکار عبور کاربران از فضای افراطی گلخانهای درون برخی شبکههای اجتماعی و جلوگیری از دیدگاههای تنشآمیز چیست؟
سه راه حل بیشتر نمیتوان پیشنهاد کرد؛ اول اینکه پلتفرمهای داخلی بسته شود که من موافق این ایده نیستم. راه حل دوم متکثر کردن کاربران پلتفرمهای داخلی است تا در آن دیدگاهها و عقاید متنوعی طرح شود که میبینیم که این هم جواب نداده است. جریان قدرتمند حامی ایتا سالها تلاش کرده گروههای مختلف در آنجا حضور داشته باشند اما با وجود تمامی حمایتها از ایتا، فقط گروه خاصی در آنجا فعال است. راه حل سوم این است که تلاش شود کاربران ایتا در پلتفرمهای دیگر حضور داشته باشند که این امر با رفع فیلترینگ محقق میشود. اساسا بخش مهمی از کاربران ایتا پس از فیلترینگ به آنجا پیوستند و اگر سهولت دسترسی از ایتا، در استفاده از سایر شبکههای اجتماعی وجود داشته باشد و این کاربران در سایر پلتفرمها در معرض عقاید دیگر قرار بگیرند، شاید بخشی از مسأله حل شود. بنابراین رفع فیلتر شبکههای اجتماعی چاره کار است.
نظریه سرمایهداری نظارتی که مدعی است دولتها با استفاده از اطلاعات کاربران، برای آنها استراتژی تعیین کرده و شهروند را تبدیل به یک الگو خاص خود میکنند، تا چه حد در ایران جریان دارد؟
در دوران جدید، اطلاعاتی که در شبکههای اجتماعی وجود دارد، یک منبع بزرگ برای دولت هاست که شهروندان خود را بشناسند و کاربران کشورهای دیگر را نیز شناسایی کنند. این شیوه در تمام کشورها جریان دارد و هم استفاده و هم سوءاستفاده میشود. وقتی مردم از اینترنت و شبکههای اجتماعی استفاده میکنند، یعنی اطلاعات خود را در معرض دید حکومتها قرار میدهند.